Wat betekent Ker in het Bretons?

Regelmatig vragen gasten aan de receptie wat het woord Ker betekent. In diverse plaatsnamen komt dit woord voor. In deze blog wil ik u een stukje geschiedenis meegeven over het ontstaan van de
plaatsnamen in Bretagne.

Landkaart Bretonse taal

De plaatsnamen zijn het resultaat van de geschiedenis en taalkunde en behoren tot het Bretonse erfgoed. Het aandeel van Bretonse plaatsnamen is aanzienlijk in Bretagne, maar niet exclusief, sommige plaatsnamen hebben hun oorsprong in Gallische en de Gallo-Romeinse periode.

In het westelijke deel van Bretagne zijn de plaatsnamen voornamelijk Bretons. Deze taal is voortdurend beoefend sinds de komst van de Bretoenen in de vierde eeuw. In het uiterste oosten, boven Rennes en Nantes, zijn de plaatsnamen van Gallische oorsprong, in het bijzonder Romaans. Bretonse plaatsnamen zijn sporadisch echter aanwezig. Daarnaast is er een gemengde omgeving. Het traditionele gebruik van de Bretonse taal werd onderbroken, maar de taal was duurzaam en zo lokaal gebruikt dat het de toponymisch landschap drastisch markeerde.

De Bretoenen kwamen van het eiland Brittannië en brachten in Armorique hun toponymisch systeem.

Vannes - Gwened

Aan de edelen, danken we de namen gevormd op Lez (wat een plein van een statige woning beschrijft), de priesters, de verschillenden Lann (verwijst naar een heilige plaats), vervangen door Log na de tiende eeuw. De boeren gebruikten de naam Trev voor een plaats waar wordt gewoond en geteeld. Kêr heeft de betekenis van een defensieve plek. In de tiende eeuw, krijgt het woord Kêr op het platteland de betekenis van bewoonde plaats. In de late oudheid, organiseren de Bretonnen het grondgebied in gemeentes, deze territoriale organisatie van Bretagne is nog steeds zichtbaar tot aan de dag van vandaag. Veel van de huidige gemeentes zijn herkenbaar aan de term Plou- aan het begin (of varianten daarvan Plo-, Plu-, Pleu -... ) gevolgd door een man's naam, een bijvoeglijk naamwoord of een andere naam.

Bretonse verkeersborden

De Bretonse taal heeft een eeuwenoude geschreven traditie. De namen die nu schriftelijk bestaan zijn ontstaan uit diverse administratieve systemen, een zelfde naam kan meerdere schrijfwijze hebben afhanklijk van de bron, organistie of administatie. Soms werd de naam van Bretons naar Frans letterlijk vertaald bijvoordbeeld: d'ar Gernevez = La Villeneuve of gedeeltelijk (Keryann Uhelañ = Kerjan d'en Haut). In sommige gevallen werd het woord volledig vervormd en daardoor onherkenbaar en niet meer overeenkomend met de Bretons uitspraak van de bewoners.

Voor een correcte en duidelijke spelling van de plaatsnamen, worden zij daarom gestandaardiseerd en worden gebruikt in zowel het Franse als in het Bretonse register. Deze aanpak volgt de internationale aanbevelingen van de deskundigengroep van de Verenigde Naties voor Geografische Namen (UNGEGN) voor plaatsnamen. Dit gebeurt op basis van 4 criteria: de naam moet op de huidige officieële geschriften aanwezig zijn, de lokale uitspraak erkent door een breton met als moedertaal het Bretons, de afkomst moet bewezen worden door oude archiefdocumenten en dient al in de schriftelijke Bretonse taal te bestaan.

Deze normalisering zorgt voor meer duidelijkheid voor tweetalige verkeersborden (één schrijfwijze en niet twee). Door toponymique rectificatie, wordt de herinnering levend gehouden van Bretonse sprekers, en kunnen mensen kennis maken met de Bretonse taal in het dagelijks leven.

Bretonse Quiz

Hieronder heb ik een tekst geschreven, vermengd met veelgebruikte Bretonse woorden. Zoek in onderstaande tekst de Bretonse woorden en hun betekenis en verrijk u woordenschat.

Degemer mat en Breizh

Als u een Tro Breizh (BZH) maakt, bezoek dan de volgende steden: Kemper, Kastell-Paol, Treger, Sant-Brieg, Sant-Malou en Dol. En niet te vergeten de hoofdstad van het departement Mor-Bihan,
Gwened. Bij het Ti an douristed vind u alle informatie die u nodigt heeft om optimaal te genieten van uw vakantie. In Kêr vinden tijdens het hoogseizoen een Fest-Deiz of Fest-Noz plaats, met soms een bagad die op hun binioù-bras of telenn spelen. Vaak zijn er kraampjes waar u de lokale specialiteiten van Breizh kunt proeven zoals de Kouign-amann en Krampouezh.  Yec'hed mat ! Zegt u wanneer u samen met een Breizhad een cidre drinkt. Wat ook niet mag ontbreken bij uw bezoek aan Breizh is een rondvaart op de Golf van Morbihan, een van de mooiste baaien ter wereld.  Of vaar over de Mor-Bras naar het Enez ar Gerveur. Aan het einde van uw reis, zegt u waarschijnlijk vakantie in Breizh atao!

Kenavo ar c'hentañ! Tot spoedig!

Bram van Camping de la Plage

Golf van Morbihan

Hieronder kunt u de (vetgedrukte) antwoorden van de quiz lezen en Bretonse vocabulaire bekijken. Deze informatie kunt ook downloaden in PDF-formaat via onderstaande linken:

Antwoorden Bretonse quiz
Bretonse woordenlijst voor uw vakantie in Bretagne

QUIZ

Welkom in Bretagne

Als u een toer door Bretagne maakt bezoek dan de volgende steden: Quimper, Saint-Pol-de-Léon Tréguier, Saint-Brieuc, Saint-Malo en Dol-de-Bretagne. En niet te vergeten de hoofdstad van het departement Mor-Bihan, Vannes. Bij het VVV vind u alle informatie die u nodigt heeft om optimaal te genieten van uw vakantie. In een dorp of stad vinden tijdens het hoogseizoen een traditioneel feest overdag of traditionele dansavond  (feestavond) plaats, met soms een band die op hun doedelzak of harp spelen. Vaak zijn er kraampjes waar u de lokale specialiteiten van Bretagne kunt proeven zoals de botertaart en crêpes.  Proost! Zegt u wanneer u samen met een Breton een cidre drinkt. Wat ook niet mag ontbreken bij uw bezoek aan Bretagne is een rondvaart op de Golf van Morbihan (kleine zee), een van de mooiste baaien ter wereld.  Of vaar over de oceaan naar het eiland Belle île en Mer. Aan het einde van uw reis, zegt u waarschijnlijk vakantie in Breizh atao!

BRETONSE WOORDENLIJST

ZINNEN

Degemer mat! = Welkom!
Demat! = Goededag!
Ya, mat ar jeu. = Ja, goed.
Mat = goed
Trugarez Vras =  Hartelijk bedankt.
Yec’hed mat! = Proost!

Kouign-amann - botertaart

Noz vat! Goede nacht!
Mat an traoù? = Gaat het goed?
Diwall! = Opgelet !
Trugarez! = Bedankt !
Traou mad = Goede dingen
Tro Breizh = Tour de Bretagne
Ya = ja
Nann = nee
Petra zo? = Wat is er?
Kenavo! = Tot ziens!
Kenavo ar c'hentañ!  =  Tot spoedig!
Da garout a ran! = Ik hou van jou!
Breizh atao! = Bretagne voor altijd!

PLAATSNAMEN EN GEBIEDEN

Breizh = Bretagne
BZH = is een afkorting voor Breizh
Penn-ar-Bed  = Finistère = einde van het land
Kemper = Quimper
Kastell-Paol = Saint-Pol-de-Léon
Treger = Tréguier
Sant-Brieg = Saint-Brieuc
Sant-Malou = Saint-Malo
Dol = Dol-de-Bretagne
Gwened = Vannes
Enez ar Gerveur = Belle île en Mer
Enez = eiland
Plou = gemeente
Kêr = stad, dorp
Kreiz Kêr = centrum
Ti = huis
Iliz = Kerk
Kroaz = Kruis
Sant = sint
Ti-Kêr = gemeentehuis
Ti an douristed = VVV
Kastell = kasteel
An Argoat = binnenland
Arvor = litoraal
Bre = berg

Bretonse vlag - Gwenn-ha-du

Bro = regio
Mor-Bras = grote zee (oceaan)
Mor-Bihan =  kleine zee  (golf en ook de naam van het departement)
Mor = zee
Bras = groot
Bihan = klein

CULTUUR

De Bretons vlag heet Gwenn-ha-du (wit en zwart)
Fest-Noz = traditionele dansavond  (feestavond)
Fest-Deiz = traditioneel feest overdag 

MUZIEK

Bagad = band, groep
Binioù-bras = doedelzak
Binioù-kozh = traditionele doedelzak
Telenn = harp

ETEN EN DRINKEN

Kouign-amann = botertaart
Krampouezh = crêpes
Bara = brood
Gwin = wijn

LEGENDE

Korrigan = kobold
Follow my blog with Bloglovin